Childhood mourning and lament - ways of treatment

Zampetoula Stavrianou; Kalliopi Pavlidou

doi:10.31686/ijier.vol10.iss7.3814

Authors

Zampetoula Stavrianou

Teacher in Primary Education

https://orcid.org/0000-0003-2697-2329
Kalliopi Pavlidou

https://orcid.org/0000-0002-5861-5855

DOI:

https://doi.org/10.31686/ijier.vol10.iss7.3814

Keywords:

crisis, childhood, mourning, lament, support

Abstract

Many children experience mourning and lament from death without having acquired the skills that are necessary to overcome these specific situations. Furthermore, they may not have any support on this matter with the danger to develop psychological issues in relation with grief and mourning. Therefore, it is very important for parents, teachers and therapists to recognize that there is high risk that can lead to complicated grief. Also, it is essential to take into account the child’s developmental stage and to communicate in open channel so children will be able to express their feelings and emotions. In any case it is very important to help them encounter the felling of loss and learn to live with it.

References

Archontaki, Z. & Filippou, D. (2003). 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων ψυχοθεραπείας, κοινωνικής εργασίας, εκπαίδευσης. Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτης.

Ayers, T. S., Wolchik, S. A., Sandler, I. N., Twohey, J. L., Weye, J. L., Padgett – Jones, S., Kriege, G. (2014). The family bereavement program: Description of a theory – based prevention program for parentally – bereaved children and adolescents. OMEGA – Journal of Death and Dying, 68(4), pp. 293-314. DOI: https://doi.org/10.2190/OM.68.4.a

Belkin, G.S., (1984). Introduction to counseling (2nd ed.). Dubuque, IA: William C.Brown.

Brown, J. & Christensen, D. (1999). Family therapy. CA: Brooks/Cole.

Buckley, T., McKinley, S., Tofler, G. & Bartrop, R. (2010). Cardiovascular risk in early bereavement: A literature review and proposed mechanism. International Journal of Nursing Studies, 47, 229-238. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2009.06.010

Chatzinikolaou, S. (2014). Προσωπικές και εργασιακές παράμετροι που επηρεάζουν την ετοιμότητα, την κινητοποίηση και την επάρκεια των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης για Περιθανάτια αγωγή. (Διδακτορική Διατριβή). Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη.

Chatzichristou, Ch. (2011). Κοινωνική και συναισθηματική αγωγή στο σχολείο: Πρόγραμμα για την προαγωγή της ψυχικής υγείας & της μάθησης στη σχολική κοινότητα. Αθήνα: Τυπωθήτω.

Corr, C. A., & Balk, D. E. (2010). Children's encounters with death, bereavement, and coping.

New York: Springer Publishing Company

Dodds, B. (2001). Your grieving child. Answers to questions on death and dying. Huntington: Our Sunday Visitor.

Εγχειρίδιο (2013). «Στηρίζοντας το παιδί που θρηνεί το θάνατο αγαπημένου του προσώπου». Έκδοση: ΜΕΡΙΜΝΑ – Εταιρεία για τη Φροντίδα Παιδιών και Οικογενειών στην Αρρώστια και το Θάνατο

Dowdney, L. (2008) Children bereaved by parent or sibling death. Bereavement, 4:9, 118-122. DOI: https://doi.org/10.1383/psyt.2005.4.9.118

Ferow, A. (2019). Childhood and loss. European Journal of Educational Sciences, Special Edition, pp. 1-13. DOI: https://doi.org/10.19044/ejes.s.v6a1

Fineran, K.R.(2012). Helping foster and adopted children to grieve the loss of birthparents. The Family Journal, 20(4), pp. 369-375. DOI: https://doi.org/10.1177/1066480712451230

Friedman, R. A. (2012). Grief, depression, and the DSM-5. The New England Journal of Medicine. DOI: https://doi.org/10.1056/NEJMp1201794

Freud, S. (1917). Mourning and melancholia. London: Hogarth.

Giotakos, O. (2008) Παρέμβαση στην κρίση. Επείγοντα ψυχολογικά προβλήματα. Αθήνα: Εκδόσεις Αρχιπέλαγος

Giotsa, A. (2005). Η σημασία των βιωματικών ασκήσεων για την ανάπτυξη της δυναμικής της ομάδας στο πρόγραμμα «Σχολείο και Οικογένεια». Ανακοίνωση στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψυχολογικής Έρευνας. Ιωάννινα.

Giotsa, A., Zergiotis, A. (2007). Oμάδες Σχολών Γονέων. Προσδοκίες γονέων και ανάπτυξη της δυναμικής της ομάδας. Στο Συμβουλευτική Ψυχολογία: Σύγχρονες Προσεγγίσεις (επιμ. Μ. Μαλικιώση-Λοϊζου) (σελ. 276-295). Εκδόσεις Ατραπός.

Giotsa, A. (2010). Ο Σχεδιασμός και Υλοποίηση Προγραμμάτων Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης Εκπαιδευτών και Στελεχών Διά Βίου Μάθησης. Επιμόρφωση Στελεχών Παροχής Συμβουλευτικών Υπηρεσιών. Αθήνα: Γενική Γραμματεία Δια Βίου Μάθησης, Ινστιτούτο Διαρκούς Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΙΔΕΚΕ).

Giotsa, A., Makri, E., Koutelou, S., Staiatelatou, A., Havredaki, A. (2011). Συστηµική θεώρηση οικογένειας και οµάδες συµβουλευτικής γονέων. Επιστηµονική Επετηρίδα Παιδαγωγικού Τµήµατος Νηπιαγωγών, Πανεπιστηµίου Ιωαννίνων, Τόµος Δ (2)

Goldenberg I. & Goldenberg H. (2005). Οικογενειακή Θεραπεία: Μια Επισκόπηση. Μετάφραση: Ν. Κουβαράκου, Ε. Μακρυγιάννη. Αθήνα: Εκδόσεις Έλλην.

Hall M.C. (1981). The Bowen theory and its uses. New York: J. Aronson.

Humphrey, G. M., & Zimpfer, D. G. (1996). Counselling for Grief and Bereavement (Vol. 16). SAGE.

Ikkou Chrisanthi , Διαχείριση κρίσεων στη σχολική μονάδα. Θεωρήσεις και πρακτικές. 3ο Επιστημονικό συνέδριο της πανελλήνιας ένωσης σχολικών συμβούλων

https://www.pess.gr/attachments/article/288/%CE%92%CE%84%20%20%CE%A4%CE%9F%CE%9C%CE%9F%CE%A3%203%CE%BF%CF%85%20%CE%A3%CF%85%CE%BD%CE%B5%CE%B4%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85%20%CE%A0%CE%95%CE%A3%CE%A3.pdf

James, R. K., & Gilliland, B. E. (2017). Crisis intervention strategies (8th ed.). Cengage Learning.

Kaplow, J. B., Howell, K. H., & Layne, C. M. (2014). Do circumstances of the death matter? Identifying socioenvironmental risks for grief -related psychopathology in bereaved youth. Journal of Traumatic Stress, pp. 42-49. DOI: https://doi.org/10.1002/jts.21877

Kenyon, B. L. (2001). Current Research in Children's Conseptions of death: A Critical Review. Journal of Death and Dying, 43(1), 79- 91. DOI: https://doi.org/10.2190/0X2B-B1N9-A579-DVK1

Koblenz, J. (2015). Growing from grief. OMEGA – Journal of Death and Dying, 73(3), pp. 203-230. DOI: https://doi.org/10.1177/0030222815576123

Koehler K. (2010 b) Helping families help bereaved children In C. Corr & D. Balk (Eds.) Children's encounters with death, bereavement and coping pp. 195-218. N. Y. : Springer.

Kontopoulou, M. (2007). Παιδί και Ψυχοκοινωνικές Δυσκολίες: Μια ψυχοδυναμική οπτική. Αθήνα: Gutenberg.

Kroen, W.C. (2007). Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά να αντιμετωπίσουν ένα θάνατο. (μετάφραση Παπαγιαννοπούλου Μ.), Αθήνα Εκδόσεις Φυτράκη (αρχική έκδοση

.

Kubler-Ross, Elisabeth (1969). On Death and Dying https://archive.org/details/ondeathdying00kubl (The Macmillan Company έκδοση). New York.

Leontari, A. (2015). Θάνατος και πένθος. Στο Φ. Μόττη- Στεφανίδη (Επιμ.), Παιδιά και Έφηβοι σε έναν κόσμο που αλλάζει: Προκλήσεις, προσαρμογή και ανάπτυξη (311- 341). Αθήνα: Εστία.

Lewin, K. (1963). Field theory in social science: selected theoretical papers. New York: Harper and Row.

Machajewsk, V., & Kronk, R. (2013). Childhood grief related to the death of a sibling. The Journal for Nurse Practitioners, 9(7), pp. 443-448. DOI: https://doi.org/10.1016/j.nurpra.2013.03.020

Malchiodi, C. A. (2003). Trauma and loss: research and interventions. Available in: http//www.tlcinst.org/creative.html.

Metallinou, O ,, Papazoglou,, E., Ralli, E., Nielsen, M. & Papadatou, D. (2004). Στήριξη του παιδιού μετά το θάνατο αγαπημένου προσώπου .Στο Μ. Ζαφειροπούλου & Γ. Κλεφτάρα (Επιμ) . Εφαρμοσμένη Κλινική Ψυχολογία του Παιδιού Αθήνα. Εκδόσεις Ελληνικα Γράμματα(σ.435-444)

Munchie, J., Wetherell, M., Dallos,R., Langan., M. (2009)Understanding the Family (Published in association with The Open University) Paperback – 5 Aug. 1999

Muselman, D. M., & Wiggins, M. I. (2012). Spirituality and loss: approaches for counseling grieving adolescents. Counseling and Values, 57(2), pp. 229+ DOI: https://doi.org/10.1002/j.2161-007X.2012.00019.x

Neimeyer, R., (2006). Ν’ αγαπάς και να χάνεις: Αντιμετωπίζοντας την απώλεια, Εκδόσεις Κριτική.

Nussbaumer, A. & Russell, R., I., R. (2003). Bereavement support following sudden and unexpected death in children. Current Paediatrics, 13,555-559. DOI: https://doi.org/10.1016/j.cupe.2003.08.003

Papadatou, D., (1999) «Το παιδί Μπροστά στην Αρρώστια και το Θάνατο»,στο Νίλσεν, Μ. και Παπαδάτου , Δ. «Όταν η Αρρώστια και Θάνατος Αγγίζουν τη Σχολική Ζωή», Αθήνα, Έκδοση Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων

Parkes, C.M. & Weiss, R., (1983) Recovery from Bereavement, New York: Basic Books.

Pappas, B. (2001). Η εκπαίδευση των γονέων και ο ρόλος του σχολικού ψυχολόγου. Ανακοίνωση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Σχολικής Ψυχολογίας.

Pappas, B. (2006). Επάγγελμα Γονέας. Ψυχολογικοί τύποι γονέων και συμπεριφορά παιδιών και εφήβων. Αθήνα: Καστανιώτης.

Polemikos, N., & Polemikou, A. (2020). Ψυχολογία του ΣΤΡΕΣ: Λειτουργίες και τρόποι διαχείρισης. Αρμός.

Polemikou, A. (2016). Μεγαλώνοντας πνευματικά παιδιά: Από την υπέρτατη νοημοσύνη στην υπέρτατη ευτυχία. Αρμός.

Polemikou, A. (2013). Συμβουλευτική και παρέμβαση σε καταστάσεις κρίσεων. Στους Κοντάκος Α. & Καλαβάσης Φ. (Επ. Επιμ.). Θέματα εκπαιδευτικού σχεδιασμού 5: Διαχείριση κρίσεων και διακυβέρνηση εκπαιδευτικών μονάδων (σσ. 242-254). Διάδραση.

Raibo, Ζ. (1996). Το παιδί και ο θάνατος. Αθήνα: Εκδόσεις Κέδρος.

Ralli, E. (2006). Στηρίζοντας παιδιά που θρηνούν και συζητώντας μαζί τους για το θάνατο. Πρακτικά Συμποσίου. Όταν η αρρώστι,α και ο θάνατος αγγίζουν τη σχολική ζωή. Επιμ. Νίλσεν, Μ. & Παπαδάτου Δ., (1998). Αθήνα: Μέριμνα

Rogers, Carl (1961). On Becoming a Person: A Therapist's View of Psychotherapy. London: Constable. ISBN 1-84529-057-7.

SAMHSA. (2014). The courage to remember: Childhood Traumatic Grief Curriculum Gude. Rockville, MD: SAMHSA, Centre foe Mental Health Services.

Schonfeld, D., J. ( 1993). Talking with children about feath. Journal of Pediatric Health Care, 7, 269-274. DOI: https://doi.org/10.1016/S0891-5245(06)80008-8

Stroebe, M. (1998) «Πένθος και Πολιτισμός», στο Μ. Νίλσεν & Δ. Παπαδάτου (Επιμ) «Το Πένθος στη Ζωή μας»,Αθήνα ,Εκδοσεις Μέριμνα.

Symonds LeBlanc, S. (2017) Goodbye, Daddy: An Autoethhographic Journey Through the Grief and Mourning Process, Journal of Loss and Trauma, 22 (2), ( pp 110 -119) DOI: https://doi.org/10.1080/15325024.2016.1192450

Tegopoulos, & Fitrakis. (1997). Μείζον Ερμηνευτικό Λεξικό.

Testoni, I. (2016) The psychology of death and mouring: From clinical work to death education, Psicoterapia e Scienze Umane, 50(2), (pp229-252) DOI: https://doi.org/10.3280/PU2016-002004

Thanopoulou K. (2014). Το βίωμα της απώλειας: Aναζητώντας νόημα μέσα από την οδύνη του πένθους. Τετράδια Ψυχιατρικής,126, 41-49.

Thanopoulou K. (2014). Περί απώλειας και πένθους. Υφαίνοντας νήματα νοημάτων μέσα από τη διεργασία του πένθους. Ηλεκτρονικό Περιοδικό Συστημική Σκέψη και Ψυχοθεραπεία, 4. Ανακτήθηκε από: http://www.hestafta.org/

Tiles for the Greek language https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddel-scott/search.html?lq=%CF%80%CE%AC%CF%83%CF%87%CF%89&exact=true

Truneckova, D., & Viney, L. L. (2006). Personal construct group work with troubled adolescents. In P. Caputi, H. Foster, & L. L. Viney (Eds.), Personal construct psychology: New ideas (pp. 253–270). John Wiley & Sons Inc. DOI: https://doi.org/10.1002/9780470713044.ch20

Weiss, R. S. (1993). Loss and recovery. In M. S. Stroebe, W. Stroebe, & R. O. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511664076.019

Hansson (Eds.), Handbook of bereavement: Theory, research, and intervention, New York: Cambridge University Press.

Worden, J. W. (1996). Children and Grief : When a parent dies New York.: The Guilford Press.

Yalom, I. (2008) Στον κήπο του Επίκουρου. Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου. (μετ.). Ε. Ανδριτσάνου-Γ. Ζέρβας. Αθήνα: Εκδόσεις Άγρα.

Young, H. (2016) Loss and profound intellectual disabilities : the significance of early separation responses, Advances in Mental Health and Intellectual Disabilities, 10 (6), pp. 315-323 DOI: https://doi.org/10.1108/AMHID-09-2016-0023